Bauxite Tây Nguyên

Khổ thế, đã luôn bảo tránh xa các vấn đề chính trị chính em và những chuyện thế sự của thiên hạ thì cứ kệ nó, nhưng thấy nhiều cái cứ gai gai, lại phải vào xả vài dòng bình loạn.  Cũng biết vụ bauxite này từ năm ngoái nhưng tôi chỉ lướt qua, vì biết cũng chả giải quyết được gì. Kinh nghiệm làm việc các dự án của tôi ở VN cho thấy, hầu như dự án nào cứ trình là rồi sẽ thông qua. Lần 1 chưa được thì về chỉnh sửa xào nấu số liệu rồi trình lại. Cùng lắm là lần 3 sẽ OK, xong xuôi mọi thứ.

Cái này là bệnh duy ý chí, đã gõ của là phải vào, vào là phải đi tiếp, không chấp nhận dừng hoặc quay đầu. Duy ý chí này từ cấp cao nhất. Điển hình là việc lựa chọn địa điểm lọc dầu Dung Quất hay cố đấm ăn xôi cho Vinashin.

Nhưng thôi, chuyện cũ qua rồi, cuộc sống nên nhìn về phía trước mà đi. Có điều 2 hôm nay mở báo mạng là vnexpress và vietnamnet đều thấy trực tuyến về bauxite Tây Nguyên. Cũng vẫn định kệ, đọc lướt qua cho có. Nhưng buồn quá, thấy các bác bên phản biện cứ tập trung nhăm nhe cho rằng dự án không kinh tế.

Tôi chẳng thấy thế.

Lịch sử phát triển của nhân loại cho thấy rằng, không gì lợi nhuận nhanh bằng việc khai thác các tài nguyên. Các cuộc chiến tranh, chinh phục, đổ máu, nát của tan xương cũng đều có nguyên nhân từ tranh chấp tài nguyên. Từ những tài nguyên quý giá như vàng, bạc, kim cương, dầu mỏ cho đến các tài nguyên thô sơ như đá, gỗ, đất đai... Coi rừng là 1 dạng tài nguyên, chúng ta thấy người ta giàu có như nào khi phá rừng để khai thác gỗ bất kể gỗ gì. Xét cho cùng đó cũng là tài nguyên và người khai thác rất có lợi nếu bỏ qua yếu tố môi trường. Tương tự là các núi đá. Đi dọc chiều dài VN, qua các tỉnh thành như Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An đến các tỉnh miền trung như Bình Định và thậm chí là cả 1 quả núi đá duy nhất của Tây nam Bộ ở Kiên Giang cũng bị người ta khai thác. Dù chỉ khai thác thô sơ của cá nhân như ở Ninh Bình, Thanh Hóa, cắm quả mìn nhỏ nổ vài cục đá rơi rồi dùng xe công nông chở về. Sau đó xẻ đá hoặc có nơi làm đá dăm làm đường. Và những người khai thác đó, đều giàu lên, khá lên rất nhanh so với những người khác. Có điều những người dân khai thác không có quy hoạch, nên bùn cát cứ thải hết ra đường. Nhà cửa cá nhân họ có thể giàu lên nhanh chóng nhưng môi trường xung quanh toàn bụi đá, độc hại vô cùng.

Tất cả các hoạt động khai thác tài nguyên, dù là bằng phương pháp thô sơ, thủ công hoặc số lượng tài nguyên hạn chế nhưng tất cả các hoạt động đó đều có lợi. Càng lợi nữa khi biết áp dụng kỹ thuật, công nghệ mới.

Vậy thì với dự án bauxite Tây Nguyên, liệu có lợi không?
Tôi cho rằng thừa sức có lợi nhuận nếu hạ thấp yếu tố môi trường.

Một dự án khai thác tài nguyên, yếu tố quan trọng nhất để đánh giá tính khả thi của nó là trữ lượng. Môt góc rừng bé tí mà người ta còn cố đốn bằng được, và lãi lớn. Một quả núi ở Kiên Giang người ta còn khai thác trắng phớ bằng được, lấy đá dăm làm đường. Một mỏ dầu bé tẹo nhưng các công ty dầu khí vẫn tìm mọi cách để hút nó lên bằng được dù chi phí bỏ ra không nhỏ. Vậy thì mỏ bauxite ở VN mà người ta nói trữ lượng lớn thứ 3 thế giới, chả có cớ gì để mà nói là lỗ, dù tỷ lệ, thu hồi thấp đi chăng nữa . Do đó ai nói rằng khai thác bauxite là lỗ thì tôi cho rằng đó là cách nói cảm tính.

Nhưng đó cũng là ước tính của tôi khi tách vấn đề môi trường ra khỏi dự án.

Vậy thì các học giả phản biện dự án này nên chú trọng vào vấn đề môi trường hơn là vấn đề hiệu quả kinh tế. Như thế phản biện mới có sức thuyết phục. Khi nói đến kinh tế thì nhiều cái còn có công thức tính toán này kia, dễ bị bên làm dự án đưa số liệu ra để thuyết phúc. Nhưng nói đến môi trường thì ở VN chưa có nhiều kinh nghiệm trong các cách đánh giá rủi ro môi trường nên phía phản biện có vẻ hơi cảm tính. Phí quá.

Thực ra tách môi trường ra để nói cho nó dễ hiểu, chứ thực ra giải quyết yếu tố môi trường trong các dự án chính là tăng chi phí dự án. Nên đặt yếu tố này càng càng thì chi phí đầu tư ban đầu của dự án càng đắt. Hiệu quả hay không sẽ là ở chỗ này.

Trong những ngày qua, tôi thích 2 người là ông Đặng Hùng Võ, nói rằng không khai thác bauxite thì VN cũng không nghèo đi và ông Nguyên Ngọc nói rằng nếu làm bauxite thì không còn nền văn hóa Tây Nguyên, không còn dân tộc Tây Nguyên . Cả 2 ý kiến này đều rất đắt giá vậy.
Thêm 1 cái nữa là ý kiến anh Giang về bảo hiểm cho nhà máy. Thực ra cái này cũng là phái sinh của vấn đề đánh giá rủi ro môi trường. Vì bảo hiểm là dựa trên điều đó.

Còn cuối cùng: tình cảm bảo rằng tôi muốn Tây Nguyên còn nguyên vẹn như ngày xưa, nhưng lý trí nói rằng mọi việc rồi vẫn đâu vào đó thôi, tức là dự án vẫn cứ trôi.

Chứng khoán cuối tuần

Tạm post vài cái lên về CK tuần này. Vừa xem lại mã L10 như hôm nọ post thì thấy nó có hành trình có vẻ đúng.

Đầu tiên tôi xác định các mốc đã, rồi sau đó đưa ra các đường đi dự báo của nó dựa trên cơ sở quan sát các cổ phiếu từ trước.

Mấy hôm tới sẽ post chart HNX xem như nào

Fake

Trong CK, tôi hay đưa vào yếu tố các c/p có trò fake mình.  Nói chung những kiểu này cũng khó nói nhưng về nguyên tắc vẽ chart không nên cứng nhắc gò các đỉnh trong 1 range nào đó. Cứ mải mê đi tìm các hỗ trợ và kháng cự theo đúng cách chưa hẳn đã tìm ra.
Dưới đây thử là 1 ví dụ

Còn về VNI, trước đây nhiều lần nó cũng fake lắm. kịch bản của VNI lần này có màu vàng là fake. Nói chung giai đoạn để đoán fake hay không thì nó diễn ra rất ngắn, không lâu như trong chart này. Có điều do đồ thị nhỏ quá không vẽ được hẹp lại hơn.

Ngoài ra mua ở những khu vực đường hỗ trợ thì không có gì phải ngại cả, nó thủng qua đó vẫn sẽ có điểm gỡ. 

Nếu tôi là các phóng viên vào vùng lũ

Vừa viết 1 bài về lũ lụt và cứu trợ ở Hà Tĩnh trên kinh nghiệm bản thân cũng như trên lý thuyết, nhưng thấy không cần thiết vì lúc này cần lắm những người làm, những người lao vào cứu trợ chứ không cần người ngồi bốc phét trên blog như tôi. Thế nên lại dỡ xuống.

Có điều vừa đọc bài này trên TTO http://tuoitre.vn/Ban-doc/406358/Thuyet-nhan-qua-tro-treu.html thì lại không kìm được. Đành quay vào blog viết vài dòng.

Các bức ảnh mà các phương tiện truyền thông đưa lên mới chỉ là những bức ảnh của vòng ngoài lũ thôi, tức là vùng lụt. Điều này tôi cảm nhận được và biết rằng còn những vùng bị lũ quét rồi sau đó bị lụt ấy, nó còn tang thương hơn nhiều, khẩn cấp hơn nhiều. Vùng bị lũ quét thì không bị ngập, nhưng nó như 1 dòng sông bùn và không có ngôi nhà nào có thể nguyên vẹn mái ngói được. Có điều chắc các phóng viên vẫn chưa thể hoặc chưa có cách nào tiếp cận được với vùng bị lũ quét, cụ thể là các xã ở phía Tây huyện Hương Sơn hoặc Hương Khê, Vũ Quang. Tóm lại là các nơi mà giáp chân núi ấy và lại có cao trình thấp, nước không có cửa thoát đi ấy.
Và nhìn nhận thì các bức ảnh cũng như câu chuyện trên báo mạng, cứ những bài nào về vùng Hương Khê, Hương Sơn, Vũ Quang thì mức độ thương tâm kinh khủng hơn nhiều so với Can Lộc hay thị xã Hà Tĩnh.

Nếu tôi là các phóng viên, tôi sẽ tìm cách đi về vùng phía Tây của Hà Tĩnh, cách quốc lộ 1A khoảng hơn 40km nơi mà chắc chắn nhiều xã mất liên lạc hoàn toàn với đồng bào. Đó là những vùng vừa bị lũ quét, vừa bị lụt. Còn trong vòng 2 tuần tới khi nước rút, thì tôi sẽ đi đến các vùng mà khúc sông bị ngoặt nhất và các bãi bồi của 3 con sông là Ngàn Trươi, Ngàn Sâu và Ngàn Phố. Khả năng thu hoạch đầy đủ các loại ảnh về những mảng rừng được xẻ vuông vắn đang mắc cạn ở đó để gióng lên hồi chuông cho xã hội về thảm họa thiên nhiên mà 1 phần do con người gây ra.

Lâu nay người ta nói nhiều, viết nhiều về phá rừng, nhưng chỉ là nói suông chứ không có những tấm hình  minh họa có đủ sức rung động xã hội về tình trạng này. Xét về khía cạnh nghề nghiệp, đây là 1 dịp hiếm có để tác nghiệp chuyện này.

Lọc dầu Dung Quất

Đầu tháng 10 thấy báo chí ầm ỹ việc nhà máy lọc dầu Dung Quất bị tồn kho 700 nghìn tấn xăng dầu, nghe mà choáng. Sau đó lại có giải thích là chỉ khoảng 70k tấn thôi. 

Đọc báo thấy các bạn phóng viên cứ mấy vụ dầu khí này là như vịt nghe sấm, trên bảo sao thì biết vậy. Hihi.

Thế là từ hôm nay thỉnh thoảng tôi sẽ vào giải thích 1 số điều về dầu khí. Trước mắt là về NMLD Dung Quất.

Về lọc dầu thì ai cũng biết là nhà máy nó sẽ chạy 24/24. Vì vậy không có chuyện nó trực tiếp hút dầu đầu vào hoặc bán xăng đầu ra. Mà tất cả thông qua các hệ thống bồn bể. Đầu tiên là phải có các bể chứa dầu thô. Dầu từ các tàu chở dầu sẽ được bơm từ ngoài biển lên các bể chứa dầu thô đó.

Tiếp đó nhà máy sẽ hút dầu từ các bể chứa dầu thô, chạy qua các phân xưởng xử lý rồi cho ra sản phầm là các loại xăng... Các sản phẩm cũng sẽ được trữ trong các bể chứa xăng dầu. Khi nào có tàu vào mua xăng dầu thì người ta chỉ việc bơm từ các bể chứa xăng xuống tàu chở xăng. Tàu đó lại đi vào các cảng khắp cả nước rồi xuất sang xe bồn.

Như vậy có thể thấy vai trò của các bể chứa dầu thô và bể chứa xăng rất quan trọng. Khi đầu ra nó đầy (gọi là tank top) cũng nguy hiểm vì nhà máy sẽ phải giảm công suất hoặc shutdown vì không còn chỗ chứa. Các bể đầu vào cũng thế, nếu nó cạn dầu thô thì nhà máy hết nguyên liệu nên cũng phải chạy cầm chừng. Đại khái cả bể đầu vào và đầu ra đều rất quan trọng trong việc duy trì hoạt động của nhà máy.

Vì thế quản lý nhà máy lọc dầu cực kỳ phức tạp, vì nó phải cân đối và có kế hoạch giữa nhập và xuất để duy trì nhà máy hoạt động ở công suất cao nhất thì mới tăng hiệu quả đầu tư. Chứ nay giảm vì đầu ra không ai mua hoặc mai giảm vì đầu vào không có dầu thì sẽ dẫn đến thua lỗ.

Công suất lọc dầu của nhà máy Dung Quất là 6,5tr tấn/năm, tức là khoảng 18k tấn/ngày hay 140k thùng dầu/ngày. (1 tấn dầu = 7.3 thùng)

Quay qua các bể chứa dầu thô và xăng. NMLD Dung Quất có mấy bể chứa dầu thô dự trữ được 10 ngày và bonus thêm 1 chuyến tàu 100k tấn, tức là dùng thêm trong 5 ngày. Có nghĩa là dự trữ của NMLD DunG Quất vào khoảng tổng cộng 15 ngày chạy tối đa công suất. Trong khoảng thời gian đó mà không có tàu cập bến thì nhà máy hết sạch nhiên liệu hoặc phải giảm công suất để cầm chừng.

Tương tự các bể chứa sản phẩm cũng thể tích khoảng chừng đó. Nhưng có điều tàu mua xăng thường nhỏ hơn tàu chở dầu. Tức là các tàu vào mua xăng phải có tần suất lớn hơn tàu chở dầu thô đến. Do đó nếu các tàu mua xăng mà ra vào không kịp hoặc chậm chễ là đầu ra của nhà máy dễ bị đầy ứ xăng trong bể.

Bây giờ bỏ qua yếu tố tranh cãi nhau giữa các bên mua bán xăng dầu không chịu tiêu thụ sản phẩm nội địa. Nhìn qua 1 yếu tố là thời tiết. Tàu chở dầu thường to, nên chịu được bão hoặc sóng gió lớn. Còn các tàu chở xăng thì nhỏ, thường chỉ 20-50.000 DWT, tức là các loại tàu này chỉ chịu đến sóng gió cấp 6-7. Còn sóng cao hơn thì các tàu này phải tránh vùng biển đó. Những hôm bão như này đổ bộ vào biển Đông, các tàu nhỏ không vào mua xăng được, và nhà máy sẽ bị dồn ứ sản phẩm, dẫn đến giảm công suất.

Biển Đông là vùng biển mở, trung bình 1 năm có 8 cơn bão, nhiều là 12 cơn. Mỗi cơn bão nếu sóng cấp 3 thì kéo dài khoảng 15 ngày (7 ngày trước và 7 ngày sau bão), còn nếu sóng cấp 7 thì kéo dài khoảng 4-5 ngày. Như vậy những ngày mưa bão, nhà máy sẽ phải giảm công suất vì tàu không vào cảng mua xăng được. Tính nhẩm ra 8 cơn bão là 40 ngày /365 = 10%. Như vậy dù VN vẫn thiếu xăng dầu, và giả định nhà máy có đủ điều kiện chạy 100% công suất nhưng chỉ cần nhìn yếu tố mưa bão như trên cũng giảm hệ số sử dụng của nhà máy 10%.

Trong vùng có Singapore có đảo chứa xăng dầu và lọc dầu. Tàu vào 1 đầu, tàu ra 1 đầu và nó không có mưa bão mà hệ số hoạt động của nó cũng chỉ khoảng 90%.

Thời gian tới các vấn đề xung quanh lọc dầu DQ chắc sẽ còn xuất hiện nhiều. Nhưng mà càng như vậy mọi người càng hiểu về lọc dầu sẽ càng tốt hơn.

Chứng khoán cuối tuần

Nói chung không cần mở bảng CK ra nhiều cũng vẫn cảm nhận được VNI đang đi trong khoảng màu hồng mà tôi đã từng post ở đây.

Hôm nay nhìn sơ qua 1 số mã đến vần H. Post lên đây để mọi người tham khảo. Cách chọn cổ phiếu của tôi ít khi trông đợi vào những cái gọi là PTKT kiểu các đường MACD, RSI, moment v.v . Tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng nếu ai cũng làm theo các cách PTKT như vậy thì không còn là thị trường.
Khi đi vào tìm hiểu bản chất các kỹ thuật TA thì về cơ bản nó cũng không khác những gì tôi vẽ. Khi vẽ các đường đi của c/p thì muốn vẽ các đường TA phức tạp hơn cũng không khó, nhưng càng phức tạp tức là mình đang tự huyễn hoặc hay là tự cố gắng diễn giải theo những hướng khó đoán.
Tôi chỉ đặt 1 hình là cố gắng làm sao vẽ ít đường nhất. Càng nhiều thì tỷ lệ đoán định càng khó.

Post vài hình lên dịp cuối tuần. Mọi người nếu ai chưa mua c/p thì thử xem các c/p dưới đây hoặc còn nhiều c/p khác cũng có các tính chất tương tự nhóm dưới đây. Hiện tôi đang giữ 70% cổ phiếu và vẫn yên tâm với TT như này.

Danh sách trên đây là các c/p có hướng đi lên. Còn các c/p có hướng đi xuống cũng nhiều, nhưng vì ở VN không có short nên tôi không post lên.

Còn 1 trong những lý do yên tâm với TT này để nắm 70% cổ là ngoài các mã mình chọn nó đang ở khu vực support thì còn nhìn vào các c/p lớn. Ví dụ như ACB dưới đây. Không hiểu các quỹ nội địa hàng trăm tỷ sao không vào những c/p như này, kiểu gì chả lãi 40-50%. Chơi dài hạn ra 1 chút.  Còn số tiền lớn mà bỏ các các c/p nhỏ thì đẩy nó lên kinh quá.
ACB đang sắp chấm dứt 4 hành trình 4 năm giảm giá, và sang 1 thời kỳ mới. Có 2 kịch bản cho ACB, kịch bản sau là có 1 cú sốc với TT nhưng rồi sau đó cũng vẫn vượt lên giá hiện nay rất nhiều.
Còn các bạn NN có lẽ mua nhiều vì nếu nhìn về dài hạn thì VN đang chấm dứt 1 hành trình giảm giá liên tục. Và do các c/p NH thì hết room nên chắc các bạn ấy phải mua sang dòng c/p Bluechip khác chờ ăn theo.

Chứng khoán cuối tuần

Tôi thường cuối tuần mới mở ngắm CK kỹ kỹ để dự báo các cổ phiếu trong tuần tới. Hôm nay vừa nghĩ ra là từ giờ cứ cuối tuần sẽ có 1 mục chứng khoán cuối tuần trên blog, để trong tuần có gì nhìn lại cho tiện.

Hôm nay bắt đầu với 1 số cổ phiếu mà hồi tháng 8 tôi từng nói là các BC sẽ tăng 30% cho đến cuối tháng 11 ấy.

Lý do rất đơn giản: nó sắp chạm kháng cự và nhiều khả năng là sẽ phá kháng cự để đi lên. Cơ sở của nhận định này là  dựa trên quan sát tính chất của 1 số kiểu đường kháng cự ở các giai đoạn trước. Kết hợp thêm 1 số yếu tố khác thì thấy là các BC sẽ phá kháng cự. Và có lẽ đó là lý do mà NĐT NN mua liên tục gần đây mà báo chí hay nói.


Đây là mới soi được đến vần M. Đoạn các mã sau đó chưa xem, nhưng tôi nhớ hồi tháng 8 xem thì hình như có STB hoặc SSI cũng kiểu như này.

Cuối cùng là cái L10 hôm nọ có 1 bác hỏi. Lúc đó cũng đoán nó sẽ có 1 kênh như vậy (nhìn vào KLGD là đoán ra) nhưng chưa xác định chính xác điểm thứ 2 của đường kháng cự. Giờ vẽ được cái kênh của L10 rồi. Về đoạn bật lên sau khi chạm hỗ trợ thì hơi thiếu sót 1 tẹo vì nó không lên cao thế. Nhưng ngại sửa, nên đành giải thích bằng chữ ở đây. hehe.

Đèo Ngang & miền Trung

Năm xưa Bà huyện Thanh Quan bước tới Đèo Ngang và thả vài lời cảm thán về nơi này. Đèo Ngang ngày đó hoang vu, thưa thớt. 200 năm sau Đèo Ngang vẫn thế, không khác mấy thời xưa. Trước 2004, mọi xe cộ trên quốc lộ 1A từ Hà Tĩnh sang Quảng Bình đều phải qua đèo này. Nhưng kể từ ngày có hầm, các xe cộ chui hết vào hầm và con đèo lại trở nên vắng lặng đến lạnh người. Chỉ có lác đác vài khách du lịch đi qua đèo Ngang để thăm quan, chứ đa số xe cộ chui qua hầm hết cả. Nên bây giờ đèo Ngang vẫn vắng lặng, cô đơn như thời Bà huyện Thanh Quan vậy.

Đèo Ngang không hùng vĩ như đèo Hải Vân, không trùng điệp như đèo Lò Xo hay những con đèo mà tôi đã đi. Nó thấp và vắng vẻ. Từ trên nhìn xuống chỉ thấy lác đác vài ngôi nhà nhỏ gần chân núi. Tôi gặp 2 em bé khoảng 6-7 tuổi, đi bộ từ dưới chân đèo lên, tay mỗi cháu cầm 1 con chim cu gáy. Khuôn mặt 2 em bé rất chất phác, da ngăm, giọng xứ Nghệ. Nhà ở chân núi, thỉnh thoảng vào núi bắt chim, vừa đi vừa cầm dọc đường, nếu gặp ai đi qua mà thích thì bán. Thái độ ngượng nghịu khi muốn bán chim nhưng không biết giá tiền, mặt cứ cúi gằm. Lí nhí mãi 2 cháu bé mới nói: con bán 50.000 được không chú. Tôi bảo, ừ, chú sẽ mua 50.000, nhưng chú đi đường dài lắm sợ không nuôi dọc đường được, nên gửi 2 con chim này để  các cháu nuôi ở nhà hoặc thả vào rừng cho nó lớn, sau này chú sẽ quay lại tìm. Các cháu bé chỉ nhà con ở chỗ kia chỗ kia. Những em bé này bảo có hôm không bán được chim thì xem có khách nào vứt các vỏ chai nước thì nhặt về bán đồng nát.

Đèo Ngang là thế, vẫn đói và nghèo. Nhiều người bảo tên của đèo nó như vận vào người. Đèo Ngang tức là đang nghèo. Chắc khi nào đèo Ngang đổi tên thành đèo Nghéo hoặc đèo Nghếch thì chắc lúc đó vùng này mới khá hơn được.

Mấy hôm nay miền Trung lại mưa lũ.
Năm ngoái khi đi qua Tây Nguyên, tôi được chứng kiến những hậu quả của cơn lũ tang thương. Dọc con đường đi không biết có bao nhiêu quả núi sạt lở như mất một nửa. Giữa đại ngàn xanh tươi của Tây Nguyên hiện lên những vạt núi đỏ quạch bị lở, vùi lấp cả đường đi, nhất là đoạn từ KonTum đến Hội An, qua đèo Lò Xo. Trên đoạn đường từ Kontum đến Ngọc Hồi (Plây Cần - ngã 3 Đông Dương) có qua thị trấn Đắc Tô. Đây là vùng trũng nhất của Tây Nguyên. Cơn lũ lịch sử 2009 ở Tây Nguyên đã đưa toàn bộ những gì nó quét ở khắp nơi tập trung về khu vực này. Lúc tôi đi Đắc Tô, cơn lũ đã rút đi từ lâu nhưng những hậu quả của nó còn nguyên đó. Con đường qua hồ Diên Bình đẹp như đường đua F1 bị lũ tràn qua, đánh nhăn nheo cả đường như tấm thảm dài bị trùng. Nhiều dân ở đó kể rằng, cơn lũ đó cuốn trôi gần hết 50 người của một làng dân tộc tít trên vùng thượng. Không chỉ thế, bao nhiêu gỗ lậu, gỗ khai thác trên rừng cũng bị lũ cuốn trôi tập trung hết về Đắc Tô. Trong thảm họa đó, người ta hớt được nhiều gỗ lắm, gia đình nhiều nhất vét được những 140m3 gỗ, lại toàn gỗ quý, bán rẻ được đâu như gần nửa tỷ. Xen kẽ giữa gỗ là có cả xác người và vô số xác gia cầm.

Câu chuyện lũ được lặp lại 1 lần nữa khi tôi qua đèo Ngang đi về phía Hương Sơn, Hà Tĩnh. Mấy người quen ở đó kể rằng, trong cơn lũ 2002 - cái năm mà huyện ủy xà xẻo tiền cứu trợ của đồng bào cả nước giúp Hương Sơn - người ta nhìn thấy hậu quả của khai thác rừng. Gỗ lậu và cả gỗ "được phép" khai thác của mấy doanh trại quân đội đã trôi về kín đặc sông Ngàn Phố. Cây cầu ở Phố Châu phải mất 3 ngày mới giải toả được gỗ để lưu thông. Còn lại trên sông thì nhiều vô số kể.

Năm nay ở Quảng Bình và Hà Tĩnh lại xảy ra lũ lịch sử. Lần này cơn lũ xảy ra như ở giữa đèo Ngang, một bên đổ về Quảng Bình, một bên đổ về Hà Tĩnh. Người ta hay nói rốn lũ, rốn bão gì đó nhưng tôi lại thấy rốn thì nó cứ nhè chỗ nào nghèo khổ nhất  mà tấn công vậy. Kể cũng tội ghê.

Chợt nhớ 2 chú bé và 2 con chim cu gáy của mình ở đèo Ngang. Tự nhủ vùng này không sao vì ven biển nên chắc không sợ lũ, chỉ sợ bão thôi.

Giấc mơ Chapi

Hôm nay đọc báo, thấy Y Moan đã ra đi. Chợt nhớ đến những ngày rong ruổi xuyên Việt năm ngoái, đeo lủng lẳng cái Mp4 và thường xuyên nghe bài Giấc mơ Chapi với giọng ca Y Moan.

Cảm giác chưa bao giờ tự do thế, thanh bình đến thế.

Câu chuyện của đàn Chapi chắc nhiều người cũng đã biết.  Nhạc sỹ Trần Tiến vào vùng núi ở tỉnh Ninh Thuận - thủ phủ nho của Việt Nam. Ông gặp người dân ở đó và thấy cây đàn Chapi. Trần Tiến thích cây đàn và ngỏ ý với người chủ là muốn mua lại nó. Nhưng rất bất ngờ khi người chủ nói rằng nếu nhạc sỹ thích thì anh ta sẽ tặng nó chứ không bán. Vì mấy chục năm anh ta không dùng đến tiền. Đó là một bộ đội xuất ngũ, lấy vợ người dân tộc ở vùng đất khô cằn Ninh Sơn, Ninh Thuận và ở hẳn đó đến nay với gia súc và ruộng vườn xung quanh. Câu chuyện đó đã làm cho Trần Tiến bất ngờ về một cuộc sống quá thanh bình như những giai điệu phóng khoáng trong Giấc mơ Chapi.

Tôi nghe bài này khá nhiều, từng tự nhủ sẽ lặn lội đến vùng đất này. Có lẽ vì nơi đây là quê của một người bạn cũ với  nhiều kỷ niệm, giờ đã đinh cư bên kia đại dương.

Hành trình xuyên Việt từ Nam ra Bắc của tôi đi theo đường mòn Hồ Chí Minh, không ghé qua huyện Ninh Sơn nhưng đi qua các tỉnh thành gần đó và có những ngày rong ruổi qua những thảo nguyên đất đỏ trùng điệp, những đèo thưa thớt dân cư. Tôi đi trên chiếc xe máy hơn 25 tuổi. Chiếc xe cổ đi cứ khoảng 1 tiếng là phải nghỉ vì nóng máy và thường không được phép chạy nhanh quá 60km. Chuyến đi cũng nhàn nhã, thanh bình, không gấp rút với thời gian, tốc độ, nên toàn bộ hành trình qua vùng cao nguyên như một chuyến dã ngoại kéo dài.

Vừa đi vừa nghe các bản nhạc về vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ nhưng cũng rất đỗi mộc mạc, dễ gần.

Quả thực nếu chỉ ở Hà Nội, Sài Gòn hay ngồi trong các xe ô tô nghe các giai điệu về "Giấc mơ Chapi"  nói riêng và Tây Nguyên nói chung thì chưa thấy hết được các chất tự do và lãng mạn trong các bản nhạc này. Đi giữa núi rừng Tây Nguyên, gặp những người dân Tây Nguyên cảm nhận được rõ rệt lắm: những cảm giác cuộc sống thanh bình đến trầm lặng, không buồn, không vui và như mình đang làm chủ giữa đất trời bao la vậy. Những chuyến xe tải, xe khách liên tỉnh thưa thớt chạy qua rồi mất hút, để lại những khoảng trống đến cô đơn và dường như dài vô tận trên con đường nhấp nhô trùng điệp. Lác đác một vài thị trấn nhỏ trên đường đi, trẻ em nước da ngăm ngăm thơ thẩn quanh những ngôi nhà lụp xụp.

Cứ mỗi chặng dừng chân là một cảm giác yên bình giữa những người dân bình dị, thật thà như đếm. Chỉ cách đó vài trăm km, đang còn trong môi trường đầy bon chen, cảnh giác, vội vàng hối hả của Sài Gòn nay như đang ở một vương quốc mới. Nhiều lúc tôi chỉ mong vùng này hãy cứ phát triển từ từ như vậy, để còn giữ cái gốc cái bản sắc của người dân Tây Nguyên chứ đừng nhập khẩu cái hiện đại, cái xô bồ của những thành thị phát triển dưới đồng bằng.

Tiếng đàn Chapi. Tôi chưa từng được nghe. Thậm chí tôi cảm nhận rằng nếu chỉ tò mò đi tìm đến những người Raglai ở Ninh Sơn để nhìn thấy cây đàn Chapi thì chắc nhiều người sẽ thất vọng vì cuộc sống của người dân tộc hoang sơ quá. Nhưng nếu đi nhiều ngày qua những vùng đất này, nhập vai vào cuộc sống của người dân ở đây sẽ có những cảm giác khác. Cuộc sống không có nhiều ánh sáng đô thị, không hào nhoáng, không tiện nghi nhưng lại rất thanh bình và hiền hậu. Sự chất phác của những người dân vùng cao từ trẻ em đến người già đủ làm nao lòng kể cả là người bon chen nhất.

Nhìn chúng tôi, đi xe máy thậm chí còn cũ hơn của họ và là đi xa vài trăm km, họ ngạc nhiên lắm. Nhưng người ta đâu có biết chúng tôi chuẩn bị cả 6 tháng cho chuyến đi như này, thiết bị bảo hiểm cá nhân, đồ nghề phụ tùng dự trữ đủ thay thế 3 lần số xe bị hỏng. Với người dân ở đây, họ chỉ cần cuộc sống như hôm qua và hôm nay. Chỉ cần mái tranh nghèo nhưng yên vui và đủ tự do tự tại.

Nếu mang cái đánh giá của người dân thành thị áp vào họ thì chắc sẽ rất rất khó hiểu những người ở đây.

Tôi vẫn đang nghe Y Moan. Nghe để nhớ về những tháng ngày khó quên trên mảnh đất thân yêu của đất nước dù chỉ ngắn ngủi. Cám ơn Y Moan, cám ơn Trần Tiến đã để lại những giai điệu, giọng ca trữ trình về những vùng đất thanh bình với những cuộc sống yên bình của một phần dân cư Việt Nam.



Và thêm cái hình hành trình của chuyến đi.